Firma chce zatrudnić osobę w ramach umowy o pracę w zawodzie specjalistycznym (operator maszyny). Przyuczać do pracy na danym stanowisku ma wytyczony pracownik, który poświęci na ten cel część swojego czasu pracy. W skali miesiąca można wyliczyć ile godzin będzie odbywać się szkolenie nowej osoby i w związku z tym, jaki jest koszt poświęconego czasu (proporcjonalnie z wynagrodzenia).
Czy można zawrzeć umowę wewnętrzną traktującą o ewentualnym zwrocie kosztów takiego szkolenia w przypadku rozwiązania umowy o pracę przez pracownika?

 

Zawarcie we wskazanych okolicznościach umowy przewidującej zwrot kosztów szkolenia polegającego na przyuczeniu pracownika do pracy na określonym stanowisku w razie rozwiązania stosunku pracy może budzić uzasadnione wątpliwości i nie wydaje się działaniem jednoznacznie prawidłowym. Przyuczenie nowo przyjmowanych pracowników do pracy na wyznaczonych stanowiskach należy zaliczyć bowiem do podstawowych obowiązków pracodawcy.


 

Z dniem 16 lipca 2010 r. zaczęły obowiązywać znowelizowane przepisy Kodeksu pracy - dalej k.p., wprowadzające nowe zasady podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników. Poprzez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumieć należy aktualnie zdobywanie lub uzupełnianie przez pracownika wiedzy i umiejętności, jeśli odbywa się ono z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą (art. 1031 § 1 k.p.). W takim wypadku ustawodawca dopuszcza możliwość zawarcia z pracownikiem tzw. umowy szkoleniowej przewidującej zwrot kosztów określonej formy kształcenia w razie rozwiązania stosunku pracy. W myśl art. 1034 § 1 k.p. umowa ta określać ma prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika w związku z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych przez tego ostatniego. Zgodnie z powyższą regulacją powyższa umowa powinna być sporządzona na piśmie. Poprzez jej zawarcie pracodawca może zobowiązać pracownika do zwrotu kosztów, jakie poniósł z tytułu udziału pracownika w określonej formie podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art. 1035 k.p.). Chodzi tu o dodatkowe świadczenia, jakie zostały pracownikowi przyznane, np. pokrycie kosztów szkolenia czy opłat za przejazd i zakwaterowanie (art. 1033 w związku z art. 1035 k.p.). Zwrot kosztów ww. świadczeń może nastąpić wyłącznie w przypadkach wskazanych w art. 1035 pkt 1-4 k.p., przy czym pracodawca nie może zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu w okresie dłuższym niż 3 lata. We wskazanych okolicznościach rozstrzygnąć należy, czy czas pracy określonego pracownika poświęcony na przyuczenie nowo zatrudnionej osoby do pracy na danym stanowisku stanowi wspomniane dodatkowe świadczenie. Wydaje się raczej, iż ustawodawca dopuszczając możliwość zobowiązania pracownika do zwrotu kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych miał przede wszystkim na uwadze koszty "zewnętrzne" związane np. ze skierowaniem pracownika na szkolenie realizowane przez firmę zewnętrzną. Wątpliwości budzi zatem kwalifikacja kosztów "wewnętrznych" jako świadczeń dodatkowych, choć brak podstaw do tego, aby jednoznacznie wykluczyć taką możliwość. Należy ponadto rozważyć, czy dopuszczalne jest zobowiązanie pracownika do zwrotu kosztów przyuczenia go do pracy na powierzonym stanowisku. Tego rodzaju czynności pozostają w zakresie podstawowych obowiązków pracodawcy. Na mocy art. 94 pkt 1 k.p. pracodawca zobligowany jest bowiem do zapoznania pracowników podejmujących pracę m.in. ze sposobem wykonywania pracy na określonym stanowisku. Przyuczenie do pracy jest zatem naturalną konsekwencją zatrudniania nowych pracowników. Niedopuszczalne wydaje się więc stosowanie praktyk służących w istocie przerzucaniu obciążeń pracodawcy na pracownika. Reasumując, zaznaczyć trzeba, iż zawarcie umowy szkoleniowej w omawianej sytuacji może budzić uzasadnione wątpliwości.