Odpowiedź:
Dodatek za pracę w porze nocnej, wynagrodzenie oraz dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, stanowią zmienne składniki wynagrodzenia, dlatego powinny być uwzględnione przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop w średniej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 bądź 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu. W przypadku gdy pracownik nie przepracował pełnego 3 albo 12-miesięcznego okresu bezpośrednio poprzedzającego miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, omawiane składniki podlegają uzupełnieniu za okresy nieobecności.
Uzasadnienie:
Zasady obliczania i wypłacania ekwiwalentu pieniężnego za urlop określają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. Nr 2, poz. 14 z późn. zm.) – dalej r.z.u.u.w. W podstawie ekwiwalentu za urlop uwzględnia się stałe i zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne z wyłączeniem składników wynagrodzenia i świadczeń wymienionych w przepisach § 6 r.z.u.u.w. Podstawę do obliczenia ekwiwalentu stanowią:
1) składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości, w wysokości należnej w miesiącu, w którym pracownik nabył prawo do tego ekwiwalentu.
2) wynagrodzenie zmienne wypłacone pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (dotyczy to składników przysługujących za okresy nie dłuższe, niż jeden miesiąc) oraz wynagrodzenie zmienne wypłacone w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (dotyczy to składników przysługujących za okresy dłuższe niż jeden miesiąc).
Stosownie do § 6 pkt 1 r.z.u.u.w. wyłączeniu z podstawy urlopowej podlegają:
1) jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
2) wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
3) gratyfikacje (nagrody) jubileuszowe,
4) wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
5) ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy,
6) dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
7) wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
7a) kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
8) nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne, należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
9) odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne,
10) wynagrodzenia i odszkodowania przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy .
Dodatkowe składniki wynagrodzenia jakimi są dodatek za pracę w porze nocnej, a także wynagrodzenie i dodatki za godziny nadliczbowe nie zostały wymienione w przepisach § 6 r.z.u.u.w., a zatem są uwzględniane w podstawie ekwiwalentu za urlop.
Przy czym, dodatek za pracę w porze nocnej oraz normalne wynagrodzenie za godziny nadliczbowe i dodatki za godziny nadliczbowe z przekroczenia dobowego, które pracodawca wypłaca po zakończeniu miesiąca stanowią zmienne składniki wynagrodzenia, które uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu w średniej wysokości z okresu 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (§ 16 r.z.u.u.w.).
Nieco inaczej wygląda sytuacja z dodatkami za pracę w godzinach nadliczbowych z przekroczenia normy średniotygodniowej czasu pracy. Dodatki te wypłacane są po zakończeniu okresu rozliczeniowego, co oznacza, że mogą być uwzględniane w podstawie urlopowej w średniej wysokości z okresu 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu tylko w przypadku, gdy czas pracy pracownika rozliczany jest w miesięcznych okresach rozliczeniowych. W przypadku, gdy pracownika obowiązuje dłuższy niż jednomiesięczny okres rozliczeniowy, dodatki za godziny nadliczbowe z przekroczenia normy średniotygodniowej nie są uwzględniane w podstawie ekwiwalentu za urlop w średniej wysokości z okresu 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu. Stanowią one bowiem składnik wynagrodzenia przysługujący za okres dłuższy niż jeden miesiąc, a takie składniki wynagrodzenia zgodnie z przepisem § 17 r.z.u.u.w. wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się przy ustalaniu prawa do ekwiwalentu w średniej wysokości z tego okresu.
Podsumowując, mimo powyżej wskazanych różnic, dodatek za pracę w porze nocnej, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych dobowych, a także dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych z przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy, w przypadku nie wypracowania przez pracownika pełnego okresu stanowiącego podstawę obliczenia przeciętnej wysokości świadczeń powinny zostać dopełnione na zasadach określonych w § 16 ust. 2 r.z.u.u.w.
Wskazany przepis stanowi, że w przypadku, gdy pracownik nie przepracował pełnego okresu, wynagrodzenie faktycznie wypłacone dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie. Wyliczając w ten sposób wynagrodzenie za jeden dzień przepracowany, po czym uzyskany wynik mnoży się przez liczbę dni, jaką by pracownik przepracował, gdyby pracował we wszystkie dni przewidziane zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (uzupełnia się wynagrodzenie do wysokości, jaką by pracownik otrzymał, gdyby przepracował pełne miesiące).
Anna Sokołowska,
autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oraz jest doradcą Centrum Pomocy Profesjonalisty – Doradztwo kadrowe
Odpowiedzi udzielono 9 marca 2015 r.