Najnowsze badania ARC Rynek i Opinia pokazują, iż działające na polskim rynku przedsiębiorstwa oferują pracownikom średnio 4,8 różnego rodzaju świadczeń pozapłacowych. Aż 73 proc. firm zatrudniających powyżej 250 pracowników proponuje zatrudnionym sześć i więcej świadczeń, co pokazuje, że duże firmy inwestują w jeszcze większą różnorodność oferty motywacyjnej. Tak zróżnicowany katalog świadczeń pozwala zaspokajać indywidualne potrzeby pracowników niezależnie od ich płci, wieku czy zainteresowań.

Nie tylko od święta

Pracodawcy motywują zatrudnionych zarówno długofalowo, jak i okazjonalnie – jedne z najpopularniejszych okoliczności dla dodatkowej motywacji to nadal Boże Narodzenie (prawie 64 proc. wskazań), ale także święta Wielkiej Nocy (ponad 31 proc. wskazań). W wielu (43,5 proc.) firmach pracownicy otrzymują również świadczenia pozapłacowe przy okazji wakacji. To idealny moment, aby zadbać o dobre samopoczucie pracowników, proponując im np. rozwiązania z zakresu dofinansowania kultury, rekreacji i sportu czy dofinansowania posiłków. Świadczenia kulturalno-sportowe są bardzo popularne – oferuje je 48 proc. organizacji. Z kolei praktycznie co trzecia firma w Polsce korzysta z kuponów i kart podarunkowych jako najbardziej uniwersalnych rozwiązań.

Większe budżety na świadczenia

Wszystkich zatrudnionych ucieszy fakt, że działające na polskim rynku firmy zwiększyły średnią roczną kwotę przeznaczaną na świadczenia pozapłacowe na pracownika. Wyniki najnowszych badań ARC Rynek i Opinia pokazują, że średnia kwota przeznaczona na wszystkie świadczenia pozapłacowe przypadająca rocznie na jednego pracownika wynosi 726 zł. Mimo mniej sprzyjających warunków ekonomicznych to wzrost o 17 zł (2,4 pkt proc.) w stosunku do roku 2013, kiedy to kwota ta wynosiła 709 zł. Największe roczne budżety na świadczenia pozapłacowe przeznaczają przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym (średnio 839 zł na pracownika) oraz przedsiębiorstwa państwowe (średnio 833 zł na pracownika). Pod względem wielkości firm najwięcej, bo aż 784 zł rocznie na jednego zatrudnionego, przeznaczają firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników, na drugim miejscu plasują się średnie firmy ze średnim rocznym budżetem przeznaczonym na świadczenia w wysokości 754 zł na pracownika. Pracodawcy rozumieją, że aby osiągnąć sukces rynkowy, należy stale zwiększać lojalność zatrudnionych i podnosić efektywność zespołu. Dlatego systematycznie włączają świadczenia pozapłacowe do systemu wynagrodzeń.

Różnorodna oferta

Jak wspomniano wcześniej, przedsiębiorstwa i instytucje oferują średnio 4,8 różnego rodzaju świadczeń pozapłacowych. Liczba ta rośnie wraz z wielkością firmy – w zdecydowanej większości (73 proc. ankietowanych) firm zatrudniających powyżej 250 pracowników wynosi aż sześć świadczeń i więcej. Przedsiębiorstwa oferują różnorodne świadczenia pozwalające zaspokajać indywidualne potrzeby pracowników i jednocześnie wspierać osiąganie strategicznych celów biznesowych przez firmę. W konsekwencji rynek świadczeń dodatkowych stale ewoluuje w kierunku jak najpełniejszej odpowiedzi na zmieniające się oczekiwania pracowników. Firmy rozumieją, iż prawidłowo skonstruowany pakiet motywacyjny powinien zawierać świadczenia, które z definicji nie przypominają pensji. Jeśli pracodawca chce zmotywować personel do efektywniejszej pracy, musi umiejętnie wpisać się w jego potrzeby – czyli tak dostosować system motywacyjny, by pomóc zatrudnionym realizować zarówno cele zawodowe, jak i osobiste.

Najczęściej oferowane świadczenia

Najpopularniejsze niegotówkowe świadczenia oferowane w działających na polskim rynku firmach to tradycyjne paczki wręczane pracownikom głównie z okazji świąt, stosowane przez 42 proc. przedsiębiorstw, oraz dodatkowe szkolenia i kursy językowe – takiej odpowiedzi udzieliło 40 proc. przebadanych przez Instytut ARC Rynek i Opinia firm. Dużą popularnością cieszą się również bilety na imprezy kulturalne (28 proc.) oraz rozwiązania sportowo-rekreacyjne (17 proc.). Bony i kupony podarunkowe znalazły się na czwartym miejscu pośród niegotówkowych świadczeń pozapłacowych stosowanych najczęściej przez przedsiębiorstwa. Co ciekawe, badania ARC Rynek i Opinia pokazują, iż biorąc pod uwagę formę własności firmy, bony i kupony są najczęściej wybierane przez przedsiębiorstwa zagraniczne (35 proc. wskazań). Z kolei patrząc na wielkość firmy, okazuje się, że to największe przedsiębiorstwa, zatrudniające powyżej 250 pracowników, najpowszechniej decydują się na dodatkowe wsparcie pracowników właśnie za pośrednictwem bonów i kuponów podarunkowych (prawie 33 proc. wskazań).

Wyzwania dla działów HR

12 proc. firm wskazało brak zadowolenia pracowników ze świadczeń pozapłacowych jako kluczowy problem związany z systemem świadczeń w firmie. Czasy, kiedy pracownik cieszył się, że w ogóle otrzymał coś od swojego pracodawcy, mijają bezpowrotnie. Dostosowanie rozwiązań motywacyjnych do indywidualnych potrzeb pracowników staje się kluczowe, wręcz decydujące o skuteczności danego świadczenia. Badania pokazują, że efektywna motywacja musi opierać się na indywidualnym podejściu do oczekiwań poszczególnych pracowników. Naprzeciw tym wyzwaniom wychodzą rozwiązania pozwalające zatrudnionemu samodzielnie decydować o nagrodzie czy prezencie, który otrzyma. Stąd rosnąca popularność platform do zarządzania świadczeniami pozapłacowymi, które pozwalają pracownikom samodzielnie, w ramach określonego przez pracodawcę limitu, dokonywać wyboru świadczeń spośród proponowanego przez firmę katalogu rozwiązań. Systemy do zarządzania świadczeniami pozapłacowymi pojawiły się na polskim rynku stosunkowo niedawno. Platformy motywacyjne szybko zyskały swoich zwolenników – według badań ARC Rynek i Opinia już 10 proc. firm w Polsce zarządza świadczeniami pozapłacowymi właśnie za ich pomocą. W związku z faktem, iż wspomniane badania pokazują, że przeważająca większość dużych firm oferuje zatrudnionym średnio sześć i więcej dodatkowych motywatorów, prognozuje się, że popularność platform będzie systematycznie rosła. Firmy poszukują bowiem rozwiązań, które uporządkują system motywacyjny i w realny sposób pokażą jego efektywność w organizacji. Rozwiązania takie pozwalają zmaksymalizować motywacyjną rolę świadczeń przy optymalnym wykorzystaniu budżetu.

W zdrowym ciele zdrowy duch

Wiele firm dostrzega, że budowanie lojalności pracowników jest procesem, dlatego coraz częściej włączają do oferty świadczeń rozwiązania długofalowe, które dodatkowo promują postawy prozdrowotne w miejscu pracy. Pracodawcy dostrzegają, że zdrowie zatrudnionych to kapitał każdego przedsiębiorstwa, opłaca się zatem w nie inwestować. Chcąc promować postawy prozdrowotne i poprawiać warunki pracy personelu, firma może wybierać z całej gamy świadczeń pozapłacowych związanych ze zdrowiem, m.in. takich jak prywatna opieka medyczna, dodatkowe ubezpieczenia, karnety do klubów sportowych, dofinansowanie posiłków czy szczepienia ochronne.

Dofinansowanie posiłków

Badania ARC Rynek i Opinia pokazały, że coraz większą popularnością wśród działających na polskim rynku firm cieszy się dofinansowanie posiłków dla pracowników. Taką formę długofalowej motywacji stosuje aż 34 proc. dużych firm w większych miastach w Polsce. To wzrost o 7 pkt proc. w porównaniu z rokiem ubiegłym, w którym dofinansowanie posiłków deklarowało 27 proc. przebadanych dużych przedsiębiorstw. Na rosnącą popularność tego świadczenia wpływają z pewnością konkretne oszczędności, które z tego tytułu może czerpać przedsiębiorstwo: dofinansowanie posiłków w postaci m.in. nowoczesnych, celowych kart lunchowych jest w przypadku finansowania ich ze środków obrotowych zwolnione ze składki ZUS do 190 zł miesięcznie na pracownika.

Work–life balance

Z kolei praktycznie co druga organizacja w Polsce oferuje swoim pracownikom rozwiązania związane z kulturą, rekreacją i sportem – według badań ARC Rynek i Opinia jest to aż 48 proc. firm. Co więcej, świadczenia związane z rekreacją są bardzo pożądane przez samych pracowników: według danych Aviva Workplace Health Index 2013 najwięcej, bo aż 63 proc., zatrudnionych wskazało rozwiązania wpływające na zachowanie równowagi między pracą a życiem prywatnym jako najbardziej pożądaną, związaną ze zdrowiem formę wsparcia w miejscu pracy. Zachowanie tzw. work–life balance jest bardzo istotne dla fizycznego i psychicznego zdrowia pracowników. Dlatego też coraz częściej w ramach systemu świadczeń pozapłacowych pojawiają się w firmach rozwiązania skierowane nie tylko do samego pracownika, ale także możliwe do współdzielenia z rodziną czy przyjaciółmi. Znajdują się wśród nich m.in. rodzinna opieka medyczna, dodatkowe ubezpieczenie czy nowoczesne karty kulturalno-sportowe. Dzięki tego typu karcie można zabrać rodzinę do kina czy aquaparku i dodatkowo skorzystać z atrakcyjnych zniżek. Wybierając świadczenia pozapłacowe, pracodawcy poszukują rozwiązań kompleksowych, które zostaną docenione przez pracowników i pozwolą zaspokoić ich indywidualne potrzeby, a co za tym idzie, będą ich faktycznie motywować. Jednocześnie firmom zależy na zastosowaniu świadczeń, które mają pozytywny wpływ na wyniki pracy, m.in. takich, dzięki którym zatrudnieni dbają o swoją kondycję psychofizyczną czy o relaks w kinie lub w teatrze.

Wybierz to, co cię motywuje

Podsumowując, motywacja jest jednym z kluczowych zagadnień sztuki zarządzania. Firmy stosują różnego rodzaju motywacyjne rozwiązania odwołujące się do różnych wartości i potrzeb pracowników. Badania ARC Rynek i Opinia przeprowadzone w styczniu 2014 r. pokazały, iż pracodawcy nadal inwestują w świadczenia pozapłacowe i doceniają ich motywacyjną rolę. Aby jednak zmaksymalizować skuteczność stosowanych rozwiązań, przedsiębiorstwa uwzględniają panującą w organizacji różnorodność i indywidualne potrzeby pracowników. Właściwie dobrany pakiet świadczeń pozwoli na zwiększenie satysfakcji członków zespołu oraz zoptymalizuje koszty organizacji. Niewłaściwie skonstruowany – wywoła niepotrzebną frustrację. Po co bowiem pracownikowi karnet na siłownię i basen, jeżeli bardziej jest zainteresowany dofinansowaniem posiłków, a w wolnym czasie wolałby pójść do kina? Dla skuteczności systemu motywacyjnego podstawą powinno być zatem uwzględnienie oczekiwań wszystkich pracowników.

Magdalena Słomczewska-Klimiuk