Pytanie pochodzi z Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:
Pracodawca wypłaca zasiłek chorobowy. Pracownik w marcu przeszedł operację kręgosłupa i przebywał na zwolnieniu lekarskim 3 miesiące. Po tym okresie wrócił do pracy na trzy tygodnie. Następnie, niezależnie od wcześniejszej operacji, wykryto nowotwór. Pracownik przeszedł operację i od 13 lipca przebywa na zwolnieniu lekarskim (w szpitalu).
Czy nowa jednostka chorobowa rozpoczyna nowy 180-dniowy okres zasiłkowy i pracodawca nadal ma wypłacać pracownikowi zasiłek?
Odpowiedź: zakładając, że niezdolność do pracy, która powstała 13 lipca 2016 r. jest następstwem innej choroby niż poprzednia niezdolność do pracy, to od tego dnia rozpoczyna się nowy okres zasiłkowy. Wypłata zasiłku chorobowego za okres tej niezdolności do pracy również spoczywa na pracodawcy, jeżeli zgodnie z przepisami u.ś.p. jest on płatnikiem zasiłków.
Uzasadnienie: zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 372 z późn. zm.) – dalej u.ś.p., zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Z uwagi na brzmienie art. 12 ust. 1 u.ś.p. pracownik prawo do zasiłku chorobowego może nabyć dopiero po przednim wyczerpaniu prawa do wynagrodzenie chorobowego, o którym mowa w art. 92 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.). Przedmiotowy zasiłek – co wynika z art. 8 u.ś.p. - przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 u.ś.p., nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży - nie dłużej niż przez 270 dni. Z art. 9 ust. 1 i 2 u.ś.p. wynika, że do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 u.ś.p., a ponadto okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Przerwa pomiędzy okresami niezdolności do pracy, która jest krótsza niż 61 dni, sprawia więc, że kolejny okres niezdolności do pracy inicjuje nowy okres zasiłkowy tylko wówczas, gdy jest ona spowodowana inną chorobą niż poprzedni okres niezdolności do pracy. Przepisy u.ś.p. bliżej nie definiują, co należy rozumieć pod pojęciem „tej samej choroby” dlatego też w tym zakresie trzeba odwołać się do orzecznictwa sądowego.
Czytaj: Polacy plażują na chorobowym
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 maja 2016 r., sygn. akt II BU 4/15, podsumowując swoje dotychczasowe orzecznictwo dotyczące omawianej kwestii stwierdził, że tożsamość jednostki chorobowej, prowadząca do zliczania okresu zasiłkowego, jakkolwiek oceniana jest z medycznego punktu widzenia, to jednak powinna być rozumiana zważywszy na funkcję u.ś.p., polegającą między innymi na zakreśleniu rozsądnego czasu, w którym ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy. Z tego powodu ocena przesłanki z art. 9 ust. 2 u.ś.p. nie zależy od czynnika zewnętrznego wywołującego schorzenie, abstrahuje również od stricte medycznego podziału statystycznego chorób. Ratio legis wprowadzenia do przepisu pojęcia „ta sama choroba” nakazuje objąć tym terminem wszystkie schorzenia dotykające tego samego organu lub układu wchodzącego w skład organizmu człowieka. Dlatego w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2008 r. (sygn. akt II UK 86/09) za tą samą chorobę uznano zaburzenia pracy nerek i schorzenie układu moczowego. Oznacza to, że zakres "lokalizacyjny" został zakreślony szeroko, nie ogranicza się on do wybranych narządów, ale rozciąga się również na ich zespół, połączony w układ umożliwiający realizowanie określonych funkcji życiowych. Do tego aspektu odnosił się Sąd Najwyższy, gdy twierdził, że „ta sama choroba” nie może być odnoszona do numerów statystycznych wynikających z klasyfikacji chorób.
Relacja zachodząca między chorobami, wyznaczająca ich tożsamość lub odrębność, powinna być rozpatrywana równolegle także z innego punktu widzenia. Jasne jest, że zwrot „ta sama” wyznacza związek między poszczególnymi schorzeniami. Posługując się ujęciem normatywnym nie sposób jednak go zdefiniować. Problem polega również na tym, że nawet na gruncie medycznym pojęcie choroby nie jest jasne, co tym bardziej utrudnia utożsamienie jednego schorzenia z drugim. Mając na uwadze, że zwrot „ta sama choroba” z art. 9 ust. 2 u.ś.p. powiązany został z wcześniejszą i następczą niezdolnością do pracy, możliwe jest twierdzenie, że identyczność schorzenia należy skojarzyć z dysfunkcją organizmu, której natężenie wpływa na wystąpienie i czasowe zaniknięcie niezdolności do pracy. Znaczy to tyle, że przesłanka z art. 9 ust. 2 u.ś.p. wystąpi w razie stwierdzenia występowania schorzenia w okresie wcześniejszej niezdolności do pracy i w okresie jej odzyskania. W tym ostatnim wypadku stan chorobowy, wprawdzie obecny w organizmie, nie będzie uniemożliwiał zarobkowania, zintensyfikuje się jednak następczo, doprowadzając do ponownej niezdolności do pracy. Przedstawiony punkt widzenia koresponduje z mechanizmem ograniczania prawa do zasiłku chorobowego. Powtarzające się w krótkim czasie (do 60 dni) symptomy, znajdujące źródło w tym samym procesie chorobotwórczym, uniemożliwiające pracę zarobkową, według prawodawcy nie dają podstaw do objęcia ochroną ubezpieczeniową.
Biorąc pod uwagę wyżej przedstawione rozumienie pojęcia „ta sama choroba” i okoliczność, iż w omawianym przypadku brak jest informacji wskazujących na to, że pomiędzy schorzeniami (tj. schorzeniem kręgosłupa i guzem mózgu) zachodzi związek, należy przyjąć, że niezdolność do pracy, która powstała w dniu 13 lipca 2016 r. inicjuje nowy okres zasiłkowy.
Stosownie do art. 61 ust. 1 pkt 1) u.ś.p. prawo do zasiłków określonych w u.ś.p. i ich wysokość ustalają oraz zasiłki te wypłacają płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Nie dotyczy to jedynie zasiłków, które przysługują za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, gdyż w takim przypadku płatnikiem zasiłków jest ZUS. Z art. 61 ust. 2 u.ś.p. wynika, że dla potrzeb ustalenia, czy płatnik składek jest płatnikiem zasiłków liczbę ubezpieczonych zgłoszony do ubezpieczenia chorobowego ustala się według stanu na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, a w stosunku do płatników składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego - według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia. Stąd też, jeżeli pracodawca w świetle wyżej przywołanych przepisów jest płatnikiem zasiłków to do jego obowiązków należy ustalenia prawa do zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy, która powstała 13 lipca 2016 r., a następnie jeżeli okaże się, że pracownik ma prawo do przedmiotowego zasiłku wypłacenie go.
