TK badał zgodność z ustawą zasadniczą art. 12 ust. 1 ustawy z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim uzależnia przyznanie dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego od spełnienia warunku określonego w art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (u.ś.r.). Stanowi on, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała nie później niż do ukończenia 18 r.ż. lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 r.ż.

TK orzekł, że art. 12 ust. 1 nowelizacji u.ś.r. w zakresie, w jakim uzależnia przyznanie dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego od wieku, w którym powstała niepełnosprawność podopieczego, jest zgodny z konstytucją. Tym samym ustawodawca mógł przyznać dodatek do świadczenia pielęgnacyjnego tylko opiekunom niepełnosprawnych dzieci. Decydując o tym nie dyskryminował osób zajmujących się dorosłym członkiem rodziny. Chodziło o 100 zł dodatku przyznawanego osobom spełniającym nowe warunki do świadczenia pielęgnacyjnego określone w art. 17 u.ś.r. sprzed i po nowelizacji. Dodatek ten był wypłacany za każdy miesiąc od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej (tj. od 1 stycznia 2013 r.) do 30 czerwca 2013 r.

Sąd, który zwrócił się z pytaniem do TK uważał za niekonstytucyjne przyznanie go osobom spełniającym nowe warunki uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, a nieprzyznanie go tym, które utraciły prawo do świadczenia po 30 czerwca 2013 r., bo nie spełniły nowych przesłanek. Zajmował się on sprawą kobiety, która straciła prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, bo niepełnosprawność jej męża powstała później niż po ukończeniu przez niego 18 r.ż. bądź – w razie kontynuowania nauki – 25 r.ż. Nowe przepisy nie przyznały jej stuzłotowego dodatku.

Trybunał podkreślił, że 100 zł było nową formą pomocy dla opiekunów niepełnosprawnych. Jego celem było dodatkowe wsparcie dla matek, ojców lub opiekunów dzieci niepełnosprawnych otrzymujących je w ramach realizowanego do końca 2012 r. programu rządowego, w ograniczonym czasie – na 6 miesięcy - do chwili wejścia w życie przepisu ustawy zmieniającej podwyższającego świadczenie pielęgnacyjne z 520 zł do 620 zł. TK zwrócił uwagę, że pytający sąd niezasadnie utożsamił cel i funkcje świadczenia pielęgnacyjnego z celem i funkcją dodatku do tego świadczenia.

Zasada równości dopuszcza, by nakładać różne obowiązki lub przyznawać różne prawa podmiotom, które mają tę samą cechę istotną oraz podmiotom, które jej nie mają. Podmioty wskazane przez pytający sąd nie należą do tej samej kategorii. Nie można więc uznać, że odmienne uregulowanie ich sytuacji jest sprzeczne z zasadą równości.

Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 71 ust. 1 konstytucji. Z przepisu tego wynika obowiązek państwa prowadzenia takiej polityki społecznej i gospodarczej, która uwzględnia dobro rodziny oraz prawo rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych, tzn. pomocy wykraczającej poza zakres zwykłego uwzględniania potrzeb rodziny. Jej zakres zależy od ustawodawcy, który cieszy się daleko idącą swobodą regulacyjną. Przyznając dodatek do świadczenia, ustawodawca wywiązał się z obowiązku uwzględniania dobra rodziny.

sygn. akt P 33/13

Omówienie orzecznictwa pochodzi z Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych