Wolna od potrąceń jest to kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• 75% wynagrodzenia określonego wyżej - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• 90% wynagrodzenia określonego wyżej - przy potrącaniu kar pieniężnych z odpowiedzialności porządkowej.

Należy podkreślić, iż w przypadku potrąceń alimentacyjnych nie ma żadnej kwoty wolnej od potrąceń. W praktyce oznacza to, że nawet w przypadku gdy wynagrodzenie pracownika jest na poziomie minimalnego wynagrodzenia można dokonywać potrąceń alimentacyjnych do 3/5 wynagrodzenia. 

Niepełny miesiąc pracy, ale pełna kwota wolna od potrąceń

Należy podkreślić, iż kwoty wolne od potrąceń dotyczą pracowników pracujących w pełnym wymiarze czasu pracy. Przepisy z zakresu ochrony wynagrodzenia nie przewidują zmniejszania kwoty wolnej od potrąceń z powodu nieprzepracowania pełnego miesiąca. Tak więc nawet w przypadku gdy pracownik nie otrzymuje pełnego miesięcznego wynagrodzenia z powodu nieobecności spowodowanej niezdolnością do pracy z powodu choroby albo korzystania z urlopu bezpłatnego nie możemy obniżyć kwoty wolnej od potrąceń.

Mniejszy wymiar czasu pracy to niższa kwota wolna od potrąceń

Kwota wolna od potrąceń ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika, w przypadku gdy osoba zatrudniona jest w niepełnym wymiarze czasu pracy. Jest to jedyna podstawa do obniżenia kwoty wolnej od potrąceń.

Co robić, gdy zmienia się minimalne wynagrodzenie?

Jedna z wątpliwości związanych z kwotą wolną od potrąceń dotyczy sytuacji, gdy zmianie uległo minimalne wynagrodzenie za pracę, a wypłata jest realizowana za miesiąc, w którym obowiązywało jeszcze nie zmienione wynagrodzenie. Stanowisko w tym zakresie przedstawił jednak Główny Inspektorat Pracy który stwierdził że, „dokonując potrąceń z wynagrodzenia za pracę pracodawca obowiązany jest stosować kwotę wolną od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie dokonywania potrącenia”. Niestety sytuację komplikuje stanowisko Krajowej Izby Komorniczej, z którego wynika, że decyduje miesiąc, za jaki należy się wynagrodzenie, a nie moment wypłaty.  [-DOKUMENT_HTML-]

W praktyce w zakresie kwoty wolnej od potrąceń zarówno w zakresie wynagrodzenia pracowników w pierwszym roku pracy jak również wypłaty wynagrodzenia na przełomie roku większość pracodawców stosuje się do zasad przedstawionych przez Główny Inspektorat Pracy.

Przykład 1:

Zgodnie z obowiązującym regulaminem, pracodawca zrealizował w dniu 7 stycznia 2017 r. wypłatę wynagrodzenia za grudzień 2016 r. W 2016 r. minimalne wynagrodzenie za pracę w wynosiło 1850 zł natomiast od 1 stycznia 2017 r. 2000 zł. Zgodnie ze stanowiskiem GIP pracodawca obliczając kwotę wolną od potrąceń powinien posłużyć się obowiązującym w 2017 r. minimalnym wynagrodzeniem za pracę, czyli 2000 zł.

Przykład 2:

W 2017 r. pracownik zatrudniony na pełny etat otrzymuje minimalne wynagrodzenie, tj. 2000 zł brutto, czyli netto 1459,48 zł zł. Pracodawca otrzymał od komornika tytuł egzekucyjny z którego wynika, iż pracownik ma zaległości z tytułu kredytu hipotecznego w kwocie 20.000 zł. W tej sytuacji pracodawca nie może dokonywać jakichkolwiek potrąceń z wynagrodzenia pracownika gdyż wynagrodzenie pracownika w istocie jest równe kwocie wolnej od potrąceń.

Przykład 3:

Pracownik otrzymał od pracodawcy, zaliczkę w związku z podróżą służbową w kwocie 1000 zł, z której przez okres 2 miesięcy po powrocie z podróży służbowej nie rozliczył się. Pracownik zarabia 7000 zł netto. Czy pracodawca ma prawo potrącić zaliczkę z wynagrodzenia pracownika?

Przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi kwotę wolną od potrąceń ustala się w ten sposób, iż jest to 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli 1500 zł brutto. Zaliczką w rozumieniu art. 87 k.p. jest kwota pieniężna wypłacona pracownikowi przez pracodawcę do rozliczenia, np. na poczet kosztów delegacji służbowej, zakupu materiałów, paliwa itp. Podstawowym warunkiem dopuszczalności potrącania zaliczek jest ich wymagalność, która powstaje jeśli w ustalonym terminie pracownik nie rozliczył się z pracodawcą z otrzymanej zaliczki. Tak więc pracodawca ma prawo dokonać potrącenia kwoty zaliczki z wynagrodzenia pracownika z zastosowaniem kwoty wolnej od potrąceń, która wynosi 1094,95 zł netto.