Zgodnie z przepisami art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – dalej u.s.u.s. zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy. Z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia można dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego.

Ponadto osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, tak stanowi art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawyz 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – dalej u.ś.o.z.

Dla zleceniobiorcy zatrudnionego w innym zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umowy zlecenia mają charakter dobrowolny, pod pewnymi warunkami. Jeżeli składki ze stosunku pracy są odprowadzane od podstawy wymiaru równej w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2017 r. - 2000 zł) zleceniobiorca podlega obowiązkowo jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz może dobrowolnie na swój wniosek przystąpić do ubezpieczeń społecznych. Natomiast jeżeli składki ze stosunku pracy są opłacane od podstawy wymiaru niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia, wówczas zleceniobiorca podlega obowiązkowo nie tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, ale również emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu.

[-DOKUMENT_HTML-]

Powyższe dotyczy jedynie zleceniobiorców, którzy nie zawarli umowy zlecenia z własnym pracodawcą oraz w ramach umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niż własny pracodawca nie wykonują pracy na rzecz własnego pracodawcy. W przeciwnym przypadku składki z umowy zlecenia są dla nich obowiązkowe, a przychód z umowy zlecenia winien być wykazany na raportach imiennych łącznie z przychodem ze stosunku pracy - zastosowanie mają tutaj art. 8 ust. 2a oraz art. 18 ust. 1a u.s.u.s., w świetle których za pracownika uważa się zleceniobiorcę, który pracę wykonuje na podstawie umowy zawartejz własnym pracodawcą lub innym podmiotem, ale wykonywanej na rzecz pracodawcy.

Zatem jeżeli zleceniobiorca jest zatrudniony w innym zakładzie pracy na pełen etat i ma tam zagwarantowane wynagrodzenie w kwocie równej co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, z umowy zlecenia podlegać będzie obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą miały dla niego charakter dobrowolny.

Natomiast, jeżeli zleceniobiorca jest zatrudniony w innym zakładzie pracy na niepełen etat i nie ma tam zagwarantowanego wynagrodzenia w kwocie równej co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, z umowy zlecenia podlegać będzie obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu.

Przy określaniu czy podstawa ze stosunku pracy jest w przeliczeniu na okres miesiąca równa co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia, nie stosuje się przeliczania jej proporcjonalnie do wymiaru etatu. Oznacza to, że osoba zatrudniona na pół etatu z wynagrodzeniem 1000 zł w przeliczeniu na pełen miesiąc pracy w takim wymiarze czasu pracy nie osiągnie kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Zasadę przeliczenia na okres miesiąca zastosujemy za to w przypadku choroby pracownika lub trwania stosunku pracy przez część miesiąca i tak np.: osoba zatrudniona z wynagrodzeniem miesięcznym 2000 zł, której podstawa wymiaru ze stosunku pracy w styczniu 2017 r. z powodu choroby została obniżona do kwoty 1400 zł, w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi 2000 zł. Taka osoba zawierając z innym zakładem pracy umowę zlecenia nie podlega obowiązkowo składkom społecznym, a jedynie zdrowotnemu.

Zleceniobiorcy posiadający uprawnienia emerytalne podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, chyba że są równocześnie zatrudnieni na umowę o pracę w innym zakładzie pracy.

Jeżeli emeryt zawarł umowę zlecenia, która jest dla niego jedynym tytułem do ubezpieczeń obowiązkowo podlega składkom na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i ubezpieczenie zdrowotne. Natomiast, jeżeli osoba ta równocześnie jest zatrudniona u innego płatnika na umowę o pracę, obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe ze zlecenia jest uzależniony od wysokości podstawy wymiaru składek z umowy o pracę w przeliczeniu na okres miesiąca. W takim przypadku obowiązuje ta sama zasada co w stosunku do osób bez uprawnień emerytalno-rentowych. Zagwarantowanie w umowie o pracę wynagrodzenia miesięcznego równego co najmniej kwocie 2000 zł powoduje, że składki emerytalna i rentowa ze zlecenia będą miały charakter dobrowolny (przystępując do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowego osoba ta będzie podlegać także ubezpieczeniu wypadkowemu). Emeryt - zleceniobiorca nie może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Ponadto zgodnie z przepisami u.ś.o.z. emeryt - zleceniobiorca obowiązkowo podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu.