Czy pracownik zatrudniony od 1 stycznia 2011 r. w zakładzie zatrudniającym mniej niż 10 osób ma prawo do zwolnienia lekarskiego na dziecko w pierwszym miesiącu pracy? Czy wynagrodzenie z tego tytułu płaci pracodawca czy ZUS?
W celu nabycia prawa do zasiłku opiekuńczego nie jest wymagany okres wyczekiwania. Oznacza to, że pracownik nie musi podlegać ubezpieczeniu chorobowemu przez okres co najmniej 30 dni. Zasiłek opiekuńczy przysługuje, o ile nie ma innej osoby, która mogłaby zapewnić dziecku opiekę. Jeśli pracownik sprawuje opiekę nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat., zasiłek będzie mu przysługiwał także wtedy, gdy są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę.
W tym przypadku płatnikiem zasiłku opiekuńczego będzie ZUS.
Na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z późn. zm.) - dalej u.ś.p. zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
1. dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
- pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej;
2. chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
3. innym chorym członkiem rodziny.
Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 i chorym dzieckiem do lat 14 przysługuje przez okres zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nie dłużej jednak niż przez 60 dni w roku kalendarzowym (art. 33 ust. 1 pkt 1 u.ś.p.).
Należy pamiętać o tym, że świadczenie to przysługuje ubezpieczonemu pod warunkiem, że nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym mogących zapewnić opiekę. Nie dotyczy to opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem do lat 2 (art. 34 u.ś.p.).
Zgodnie z art. 35 u.ś.p. miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.
Według przepisu art. 61 ust. 1 i 3 u.ś.p. prawo do zasiłków określonych w ustawie i ich wysokość ustalają oraz zasiłki te wypłacają:
1. płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych,
2. ZUS – ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych.
O tym, kto wypłaca zasiłki z ubezpieczenia społecznego i kto prowadzi dokumentację zasiłkową, decyduje liczba osób ubezpieczonych na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, a w stosunku do płatników składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego – według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia. W związku z tym, jeśli firma na dzień 30 listopada 2010 r. zgłosiła do ubezpieczeń mniej niż 20 osób, to wypłata zasiłku należy do ZUS.
Podstawowym dokumentem niezbędnym do wypłaty zasiłku jest zwolnienie lekarskie, które ubezpieczony ma obowiązek dostarczyć płatnikowi składek w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania. Płatnik przekazuje je niezwłocznie do ZUS, podając datę dostarczenia tego zaświadczenia przez ubezpieczonego (art. 62 ust. 2 u.ś.p.).
Ponadto płatnik składek przedkłada zaświadczenie zawierające zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu pracownika, stanowiących podstawę wymiaru zasiłku na druku ZUS Z-3 (art. 61 ust. 3 u.ś.p.).
Ubezpieczony występujący o wypłatę zasiłku opiekuńczego powinien również złożyć wniosek o uzyskanie tego zasiłku na druku ZUS Z-15.