Rada Ministrów przyjęła 9 stycznia projekt zmian w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zaproponowane rozwiązania mają umożliwić osobom pracującym, a mającym ciężko chore lub niepełnosprawne dzieci łatwiejsze godzenie pracy zawodowej z opieką nad nimi, a w przypadku rodziców rozważających kontynuację zatrudnienia w sytuacji pojawienia się w rodzinie niepełnosprawnego dziecka – wpłynąć na decyzję o pozostaniu na rynku pracy.

Elastyczne zatrudnienie ma ułatwić opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem

Wprowadzona zostanie możliwość korzystania z elastycznych form zatrudnienia, w tym z ruchomych godzin pracy (także pracy przerywanej) i telepracy (praca w domu) na wniosek wiążący pracodawcę (co do zasady nie będzie mógł odmówić takiej formy zatrudnienia).

Prawo do korzystania z indywidualnego rozkładu czasu pracy lub ruchomego czasu pracy albo wykonywania pracy w systemie przerywanego czasu pracy, na podstawie wniosku wiążącego pracodawcę, otrzyma:
- pracownik-małżonek albo pracownik-rodzic dziecka w fazie prenatalnej, w przypadku ciąży powikłanej,
- pracownik-rodzic dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie jego rozwoju lub w czasie porodu,
- pracownik-rodzic dziecka niepełnosprawnego lub ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.

Dodatkowo, pracownikom-rodzicom dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, a także dziecka niepełnosprawnego lub ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi – nowelizacja przyzna prawo wykonywania pracy w formie telepracy, na podstawie wniosku wiążącego pracodawcę.

Po zmianie przepisów możliwe ma być również zastosowanie telepracy na podstawie wniosku niewiążącego pracodawcę, także u tych pracodawców, u których nie zawarto w tej sprawie formalnego porozumienia z przedstawicielstwem załogi.

Co ważne, omawiane uprawnienia mają przysługiwać rodzicon również po ukończeniu przez dziecko 18 roku życia. Słusznie przyjęto, że upośledzenie czy niepełnosprawność mają charakter trwały.

Pracodawca będzie mógł odmówić uwzględnienia wiążącego wniosku o elastyczne zatrudnienie, wyłącznie wtedy, gdy nie będzie on możliwy do spełnienia ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.

Wydłużenie z 14 do 30 dni prawa do zasiłku opiekuńczego

Zaproponowane zostało wydłużenie z 14 do 30 dni prawa do zasiłku opiekuńczego przysługującego ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem, legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia przez nie 18 lat.

W praktyce oznacza to wydłużenie prawa do zasiłku opiekuńczego o 16 dni w przypadku chorych dzieci niepełnosprawnych między 14 a 18 rokiem życia.

Wsparcie dla byłych uczestników warsztatów terapii zajęciowej w utrzymaniu samodzielności

Nowelizacja wprowadzi możliwość prowadzenia zajęć klubowych w warsztacie terapii zajęciowej (wtz) dla osób, które zakończyły uczestnictwo w wtz w związku z podjęciem zatrudnienia.

Osoby niepełnosprawne opuszczające warsztaty terapii zajęciowej zgłaszają potrzebę kontynuacji wsparcia udzielanego w warsztacie. Chodzi zatem o ich wspieranie nie tylko do momentu zatrudnienia, ale i później (zajęcia mają pomóc w podjęciu lub utrzymaniu zatrudnienia). W praktyce osoba niepełnosprawna będzie mogła kontynuować zajęcia klubowe – bez względu na utratę zatrudnienia lub jego zmianę (ma to być nie mniej niż 5 godzin miesięcznie). Jednocześnie osoba niepełnosprawna, która opuściła warsztat terapii zajęciowej w związku z podjęciem zatrudnienia, w przypadku jego utraty i ponownego zgłoszenia uczestnictwa w warsztacie w ciągu 90 dni od dnia opuszczenia wtz – będzie miała pierwszeństwo w rozpoczęciu terapii.

Zajęcia klubowe realizowane przez warsztaty terapii zajęciowej będą finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) w ramach nowego programu zatwierdzonego przez Radę Nadzorczą PFRON. W 2018 roku zaplanowano na ten cel 1,2 mln zł.

Zmiany w zwolnieniach z wpłat na PFRON

Nowelizacja poszerzy katalog pracodawców, do których stosuje się obniżony wskaźnik zatrudniania osób niepełnosprawnych (2 proc.). Znajdą się wśród nich także: publiczne i niepubliczne przedszkola, regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne, kluby dziecięce oraz inne formy wychowania przedszkolnego, które na tej podstawie będą rozliczać się z wpłat na PFRON.

Zrezygnowano ze zwolnienia z wpłat na PFRON pracodawców prowadzących zakłady pracy w likwidacji (chodzi o to, że przyczyną likwidacji nie musi być trudna sytuacja podmiotu, ale na przykład decyzja o zakończeniu lub przekształceniu działalności).

Projekt trafi teraz do Sejmu. W związku z tym, że termin wejścia w życie zmian zaplanowano na 1 lutego 2018 roku, należy spodziewać się bardzo szybkiego tempa prac parlamentarnych.